Eser, Besteci, Solist Aratýn: | |
|
Fazıl Say, İstanbul Senfonisi Op. 28 Eser Açýklamasý
Fazıl Say'ın izlenimci yapıdaki İstanbul Senfonisi adlı eseri Konzerthaus Dortmund'un sipariÅŸi üzerine 2008–2009 yıllarında bestelenmiÅŸtir. İstanbul Senfonisi'nin ilk seslendiriliÅŸi 13 Mart 2010'da Dortmund'da Howard Griffiths yönetimindeki WDR Köln Orkestrası tarafından gerçekleÅŸtirilmiÅŸtir. Bu konserde solist olarak Burcu KaradaÄŸ (ney), Aykut Köselerli (vurma sazlar) ve Hakan Güngör (kanun) solist olarak yer almıştır. Eserin Türkiye'deki ilk seslendiriliÅŸi ise 25 Aralık 2010'da Gürer Aykal yönetimindeki Borusan Filarmoni Orkestrası tarafından gene aynı solistler eÅŸliÄŸinde gerçekleÅŸtirilmiÅŸtir.
Bölümler Senfoni yedi tepeli İstanbul'a atıfta bulunarak yedi bölümden oluÅŸur. I. Nostalji II. Tarikat III. Sultan Ahmet Camii IV. HoÅŸ giyimli genç kızlar Adalar vapurunda V. HaydarpaÅŸa Garı'ndan Anadolu'ya gidenler üzerine VI. Âlem gecesi VII. Final I. Nostalji İstanbul Senfonisi, gecenin buÄŸusunda Marmara Denizi dalgalarının kıyıda sakince hışırdaması ile baÅŸlar. Nitekim, bu deniz seslerini eserin en sonunda tekrar duyarız. Şöyle ki, yedi bölümlü senfoni, denizden çıkıp İstanbul'u anlatır ve biterken tekrar denize döner. "Nostalji" bölümünde, geçmiÅŸin izinde denizin hışırtıları eÅŸliÄŸinde hayallere dalarız. 1940'lardayızdır belki... Orhan Veli İstanbul'u dinliyordur... Ya da 1920'ler.. Dalmış gitmiÅŸizdir. Hayallerdeyizdir... Gecenin bir vakti loÅŸ deniz hışırdar ve senfoninin hicaz makamındaki ağır ana teması baÅŸlar. Ney ve kanun da orkestranın ÅŸarkısına uzaklardan dokunur. Müzik ve görüntüler kararmaya baÅŸlar. Bizlerse hayal içinde hayallere dalarız. Karanlığın içine gömüldüğümüzde, zamanda yolculuk gibi, 1453 yılına gideriz: "Fetih" günüdür! Davullar, trompetler, gümbürtüler, patlamalar, etraf savaÅŸ alanıdır... Mehter takımı duyulmaya baÅŸlar: Ceddin Dede! Kudümler vurur. İstanbul'un yaÅŸadığı en hareketli gündür. Osmanlı ve Bizans savaÅŸmaktadır. Sonra tekrar uyanılır ve gecenin karanlığına, hicaz ÅŸarkıya dönülür. Deniz hışırdar. Biz hayaller içinde hayallerdeyizdir... II. Tarikat Bu bölümde tarikatların karanlık yüzü ve fanatizm anlatılır. Dinin siyasi emellere alet edilmesine duyulan öfke ve din sömürücüsü tarikatların büyük otoritesi, bu hızlı bölümü oluÅŸturan karanlık ve gergin notaları oluÅŸturmuÅŸtur. Bu notalar aslında onların öfkesi, "din ve para" konusudur. Ve bir ritimden yola çıkar öfkenin müzikteki kurgusu... "La ilahe illallah" diye "zikir" edenler akla gelir... Ritim müziÄŸidir. Ritim melodisidir. Besteciye göre, yüzyıllardan beri gelen ileri Mevlevi ve BektaÅŸi müzik kültürlerinin çok gerisinde, "arkaik" denebilecek bir müziktir günümüz zikirlerindeki ritim melodileri... "La ilahe illallah" cümlesinin salt ritmi bu bölümün ana fikridir. III. Sultanahmet Camii Dinin siyasi emellere alet edilmesini "Tarikat" bölümündeki karanlık notalarla duyduktan sonra, bu bölümde "apaydınlık" bir İslam ÅŸaheseri anlatılır: Sultanahmet Camii. Besteci için camilerin en güzeli, en huzurlusu, en muhteÅŸemidir. Orada olmak büyüleyicidir, metafiziksel boyutta salt benlik uzlaşısıdır, meditasyon gibidir. Ney ve kudüm segâh makamından anlatmaya baÅŸlar. Orkestra ardından geniÅŸleyerek büyür. Caminin evrene yükselmek isteyen, uhrevi, hüzünlü teması hissedilir. IV. HoÅŸ giyimli genç kızlar Adalar vapurunda Kanun, Adalar vapuru güvertesindeki yakışıklı delikanlıdır. Flüt, obua, klarnet ve fagot, yakışıklı delikanlının ilgisini çekmeye çalışan hoÅŸ giyimli genç kızlardır. Tuba, vapur düdüğüdür. Mutlu ve güneÅŸli bir yaz sabahıdır. Kızlar, delikanlı uÄŸruna kavgaya tutuÅŸur. V. HaydarpaÅŸa Garı'ndan Anadolu'ya gidenler üzerine Bu bölüm, bir nevi, Nâzım Hikmet'in Memleketimden İnsan Manzaraları eserine arka plan müziÄŸi gibidir. Gece treni yola koyulur. Tren yolculuÄŸu yapanlar hayaller kurar. Yolculuk hayallerdir. Lokanta vagonunda yeni evli bir çift hayallere dalmıştır. Ötede dalıp gitmiÅŸ âşık bir adam vardır. AÅŸk'tır sezi… Sağımızda deniz vardır. Vurma sazlardan rayların seslerini duyarız. Trompetler tren düdüğü seslerini verir… Bir baÅŸka masada dertli bir adam vardır. Trombon onun temasını karanlıktan verir. Sonra tekrar diÄŸer masalara döneriz. Ray sesleri ve ray ritimleri eÅŸliÄŸinde dertli adam, âşık adam, yeni evli çift, herkes bir aradadır. VI. Âlem gecesi Gecenin ışıklarında bir İstanbul sokağı... Uzun kanun taksimi yoÄŸun senfoniyi rahatlatır. Kanun bitince danslar baÅŸlar. Bir yerde "Dök Zülfünü Meydane Gel" ÅŸarkısının bir benzerini iÅŸitir gibi oluruz. Ardından tüm süratiyle bir "köçekçe" baÅŸlar. Köçekçe büyük bir gürültüyle kesilir. Sulukule'nin ışıklı sokaklarında körkütük sarhoÅŸuzdur. Kanun, "Dök Zülfünü Meydane Gel"i çalamayacak kadar sarhoÅŸtur. Gecenin ışıklarında bir İstanbul sokağı... VII. Final Ve günümüz... Bugün! Dertli insanlar. 15 milyon nüfuslu mega-metropol İstanbul. Romantizmin, yaÅŸamın kalmadığı, stres, sıkıntı, bunalım ve hayalsizliÄŸin hâkim olduÄŸu rengi algılarız. Üç kere sağır edici mertebede patlar orkestra. Sıkıntılı melodiler kasvettir. Müzik kaçmaya çalışır. Patolojik enstantaneler gibi, bir foto flaÅŸ hızında gözümüzün önünden senfoninin tüm bölümlerinden temalar geçer: "1453" kudümleri, "la ilahe illallah" ritimleri, "Caminin hüzünlü teması", "hoÅŸ giyimli bir genç kız", trendeki dertli adam"... Ve baÅŸladığımız noktaya, gecenin karanlığına, hayallerimize döneriz birden... Hicazdır, ÅŸarkıdır. Nostaljidir. Yine dalgalar hışırdamaya baÅŸlar. Denizden gelen İstanbul Senfonisi, biterken denize dönerek kaybolur. Takip edilmekten korkmuyoruz!.. Takip için tıklayın: twitter.com/klasiknotlari ![]()
İlgili Yazılar
Sevebileceðiniz Baþka Eserlerden Rastgele Birkaçý
Referans bilgisi: "Fazıl Say, İstanbul Senfonisi Op. 28", 2011 , Klasik Notlarý sitesi, http://www.klasiknotlari.com/tr/238/Fazıl_Say_İstanbul_Senfonisi_Op_28.html
Klasik Notları Sitesi klasik müzikte kim kimdir, hangi dönem bestecilerinin eserleri nelerdir, hangi solistler ne virtüözüdür, kaliteli müzik nedir ne değildir... Konserlerde hangi abiye giysiler giyilir, altın elmas nasıl mücevherli takılar takılır!... Bestecilerin hayatları nasıldır, besteleri ne zaman yazılmış, nasıl ve neler ifade etmektedir, neden, niye, niçin gibi sorular için bir kaynak olma amacındadır. |
![]()
| |||||||
© 2009-2022 Klasik Notları | Klasik Müzik Sitesi | www.klasiknotlari.com | |||||||||