Search Works, Composers, Solists: | |
|
Medeniyetler Beşiğinde Klasik Müzik
Bulunduğumuz coğrafya, yüz yıllarca birçok medeniyete ve kültüre ev sahipliği yapmış, aynı zamanda doğu ile batı arasında bir köprü olmuştur. Adım başı tarih, adım başı geçmiş medeniyetlerin izleri… Hititler, Romalılar, Bizanslar; mescitler, hanlar, hamamlar yapan Selçuklular onların ardından Anadolu Selçukluları, onların arasından bir beylik ve büyük bir devlet Osmanlı… Osmanlının ardından da binbir emekle kurulan Türkiye Cumhuriyeti… İşte bu yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin genç bireylerinden;
Ahmed Adnan Saygun Ulvi Cemal Erkin Cemal Reşit Rey Hasan Ferid Alnar Necil Kazım Akses 1900'lü yılların başında doğmuş ve Atatürk tarafından müzik eğitimi için yurtdışına gönderilmiş sanatçılardır. Geri geldiklerinde Türk müziği ile klasik müziği harmanlayarak Türk klasik müziğinin oluşmasında öncü olmuşlardır. Türk beşleri olarak adlandırılan bu grup, batı müziği ile birlikte Anadolu'ya özgün motifleri bir arada kullanmış ve medeniyetler beşiğinin zenginliğini en iyi şekilde eserlerine yansıtmıştır. Onların ardından da bir çok besteci bu alanda eserler vermiştir. Bu kişiler sadece besteleyip çalmakla kalmamış aynı zamanda doğu ile batı arasında bir köprü olmuşlardır. Bestelenen eserler dünyada büyük yankı uyandırmış ve birçok yabancı orkestra tarafından yorumlanmıştır. Bu sayede Anadolu medeniyetlerinin izleri Türk klasik müziği ile dünyaya yayılmıştır. Bestecilerin eserlerinden örnek verecek olursak; Hasan Ferid Alnar, Kanun Konçertosu Dünyanın ilk kanun konçertosudur. Ferid Alnar daha önce tasarladığı bu konçertoyu 1946 yılında Roma'da bulunduğu sırada yazmaya başlamış, Ankara'da tamamlamıştır. Konçerto ilk defa 1951 yılında Viyana Radyosu'nda, Viyana Senfonicileri Orkestrası eşliğinde seslendirilmiştir. Alnar, daha sonra konçertonun üçüncü bölümünü beğenmeyerek yeniden yazmayı denemiştir. 1958 ilkbaharında Mevlana'yı ziyareti sonrasında Ankara dönüşünde üçüncü bölümü birkaç gün içerisinde yazmıştır. Eser birçok orkestra tarafından yorumlanmıştır. Ulvi Cemal Erkin, Köçekçe Eski İstanbul'da kadın ve erkekler ayrı ayrı eğlenirdi. Köçek adı verilen kadın kılığındaki erkekler çalgı veya şarkı eşliğinde dans ederlerdi. Besteci bu eğlencelerde çalınan karcığar ve hicaz makamındaki bazı örnekleri derleyerek dans rapsodisi başlığı altında altında Köçekçe Süiti'ni oluşturmuştur. 1942'de CHP'nin açtığı ulusal kompozisyon yarışmasında birinciliği kazanan ve ilk defa 1 Şubat 1943'te E. Praetorius yönetimindeki Riyaseticumhur Filarmoni Orkestrası tarafından Ankara Radyosu stüdyosunda seslendirilen bu renkli eser, Ulvi Cemal Erkin'in en çok sevilen ve seslendirilen bestesi olmuştur. Ahmed Adnan Saygun, Yunus Emre Oratoryosu Ahmed Adnan Saygun'un 1942'de tamamladığı 'Yunus Emre Oratoryosu' 1946 yılında Ankara'da seslendirilmiş ve büyük başarı kazandırmıştır. En önemli eseri olarak kabul edilen bu eserde Saygun, çocukluğunda İzmir Kemeraltı Çarşısı'nın Dervişler Caddesi'nde Mevlevi dervişlerden duyduğu ezgileri Avrupa ve Amerika'ya daha sonradan eserin çevrileceği beş dile taşımış oluyordu. Ahmed Adnan Saygun, Özsoy Operası İran Şahının Türkiye'yi ziyareti şerefine Atatürk tarafından ısmarlanan Özsoy Operası ilk Türk operasıdır. Saygun tarafından dokuz ay gibi kısa bir sürede yazılan opera Türk milletinin doğuşunu, İran ve Türk milletlerinin kökü uzak tarihe dayanan kardeşliğini ifade etmektedir. Saygun Yunus Emre Oratoryosu'ndan sonra Kerem, Gılgamış ve Köroğlu operalarını yazmış; Atatürk'e ve Anadolu'ya Destan gibi koral eserler, çeşitli konçertolar, oda müziği eserleri vb. bestelemiştir. Cemal Reşit Rey Onuncu Yıl Marşı, Lüküs Hayat (Operet), Hava-Cıva (Operet), Zeybek (Opera), Türkiye Senfonisi gibi birçok sevilen eserin bestecisidir. Necil Kazım Akses Ankara Kalesi (Senfonik Şiir), Piyano için Minyatürler, Keman ve Viyola için Konçertolar, Yaylılar için Dört Değerli Kuartet vb. başlıca yapıtları arasında sayılabilir. Örnek olarak verdiğim bu eserlerin isimlerinden ve içeriklerinden anlaşılacağı gibi eserler biçimsel olarak batı müziği; teması, içeriği, özgün motifleri ile de Anadolu'ya aittir. Bu özellikleri sebebiyle de doğu ile batı arasında köprü oluşturmuşlardır. Benzer bir örnek de Fazıl Say'ın İstanbul Senfonisi Op.28'dir: Bu senfoninin ilk seslendirilişinde solist olarak Burcu Karadağ (Ney) --dünyadaki tek kadın neyzen--, Aykut Köselerli (Vurma sazlar), Hakan Güngör (Kanun) yer almıştır. Şef Gürer Aykal eşliğinde Borusan Filarmoni Orkestrası tarafından seslendirilmiştir. Görüldüğü gibi besteci sadece batı müziği enstrümanlarına yer vermemiş, aynı zamanda geleneksel Türk müziği enstrümanlarına da yer vermiştir. Senfoni yedi tepeli İstanbul'a atıfta bulunarak yedi bölümden oluşuyor. Bunlar;
İstanbul Senfonisi Marmara Denizi'nin dalgalarının kıyıda sakince hışırdaması ile başlar. Final bölümünde besteci günümüzü anlatmıştır. 15 milyonluk nüfuslu metropol kentteki romantizmin, yaşamın kalmadığı, stresin ve sıkıntının hakim olduğu rengi algılarız. Ve İstanbul Senfonisi başladığı yere geri döner. Denizden gelen İstanbul Senfonisi denize dökülerek kaybolur. Fazıl Say'ın diğer eserlerinden bazıları;
Medeniyetler kavÅŸağının zenginliÄŸinden sadece Türk besteciler etkilenmiyor. ÖrneÄŸin Anjelika Akbar… Rus piyanist ve besteci 1990'lı yıllarda Türkiye'ye gelmiÅŸ ve çeÅŸitli nedenlerden dolayı burada kalarak 1993 yılında Türk vatandaÅŸlığına geçmiÅŸtir. Türk kültürünü zamanla benimsemiÅŸ, Anadolu insanı ve felsefesi onu çok etkilemiÅŸtir. Bu etki onun eserlerine de yansımaktadır. Bestecinin Türkiye'ye geldikten sonra yazdığı ilk senfonik eseri GüneÅŸin DoÄŸduÄŸu Ufuk (Piyano ve orkestra İçin rapsodi) Mustafa Kemal'e adanmıştır. Besteci piyanoyu Mustafa Kemal, orkestrayı ise Mustafa Kemal'in yaÅŸadığı olaylar olarak tanımlamıştır. Piyano ile orkestra sürekli diyalog halindedir. Piyanodan gelen enerji orkestrayı giderek daha çok etkiler. Eser yerini kimi zaman kahramanlığa kimi zaman ise duygusallığa bırakıyor. Kahramanlık teması olarak İstiklal Marşı ile bitiyor. Ben bunları anlatırken belki içinizden 'Anjelika Akbar ne anlar bizim önderimizden?' diyeceksiniz. Bestecinin bu soruya çok güzel bir yanıtı var: "Mustafa Kemal gibi insanlar bir ülkeye ya da ırka ait deÄŸiller. Onlar tüm dünyaya mal olmuÅŸlardır ve herkes onları kalplerinde hissedebilir. Benim de Mustafa Kemal'i sevmem ve hissedebilmem için Türkiye'de doÄŸmama gerek yoktu." Akbar 2003 yılında Bach A L'Oriantale adlı bir albüm çıkarmış ve bu albümde Bach müziÄŸini oryantal perküsyonlar ile birleÅŸtirmiÅŸtir. Bazı klasik müzik çevrelerinden eleÅŸtiriler alan besteci albüm ile ilgili "DaÄŸ köyünde çobanın söylediÄŸi türkü, Mozart'ın Senfonisi, Hint Ragası ya da Hırvat Dansı, doÄŸu ritmleri ya da Bach'ın ölümsüz eserleri hepsi özünde BİR!.. Bu bir müzik deneyi deÄŸil çağın ihtiyacıdır. İnsanlar birbiriyle kucaklaÅŸmadan önce müzikleri kucaklaÅŸsın istedim." açıklamasında bulunmuÅŸtur. 2010 yılında "İçimdeki Türkiyem" albümünü çıkarmıştır. Bu albümdeki besteler Anjelika Akbar'ın Türkiye'de farklı zamanlarda yaÅŸadığı olayları, etkilendiÄŸi insanları ve Türkiye'nin deÄŸiÅŸik dönemlerini yansıtmaktadır. İçimdeki Türkiyem albümü dinleyenleri adeta bir yolculuÄŸa çıkartır. "Anadolu Esintileri"nde Anadolu'yu içimizde hissederken, "Yalnız Çınar"da Nazım Hikmet'in memleketine olan özlemi duyarız; "Gökler Kraliçesi" ile Kibele, Hz. Meryem ve Afrodit'i tanırken; "GüneÅŸin DoÄŸduÄŸu Ufuk" ile Mustafa Kemal'i düşleriz; "Kırık Yay Üzerine Ağıt"ta 99'daki Marmara depreminin üzüntüsünü yaÅŸarken, "Zamanın Nabzı" ile kendimizi gezegenimizin yerine koyar ve çektiÄŸi ıstırabı düşünürüz... Gerçekten de doÄŸu ile batının birleÅŸtiÄŸi bu coÄŸrafya birçok besteciyi etkilemiÅŸtir. Bu besteciler klasik batı müziÄŸiyle medeniyetler beÅŸiÄŸinin zengin kültürünü, geçmiÅŸ medeniyetlerin izlerini harmanlayarak bin bir kültürü, bin tanrı ilini etkili ve güzel bir ÅŸekilde dünyaya anlatmış, doÄŸu ile batı arasında bir köprü olmuÅŸtur. Sinem Genç We are not afraid to be followed! Click to follow: twitter.com/klasiknotlari
Related Interesting Articles
Reference info: "Medeniyetler Beşiğinde Klasik Müzik", 2012 , Klasik Notlari website, https://www.klasiknotlari.com/en/313/Medeniyetler Besiginde Klasik Muzik.html Klasik Notları Sitesi klasik müzikte kim kimdir, hangi dönem bestecilerinin eserleri nelerdir, hangi solistler ne virtüözüdür, kaliteli müzik nedir ne değildir... Konserlerde hangi abiye giysiler giyilir, altın elmas nasıl mücevherli takılar takılır!... Bestecilerin hayatları nasıldır, besteleri ne zaman yazılmış, nasıl ve neler ifade etmektedir, neden, niye, niçin gibi sorular için bir kaynak olma amacındadır. |
![]()
| |||||||
© 2009-2023 Klasik Notları | Klasik Müzik Sitesi | www.klasiknotlari.com | |||||||||